Μικρή βιβλιογραφία για την ιστορία της άμβρας και των φαλαινών

Share our Content

Κάποιες από τις ιδέες σε αυτήν την ανάρτηση αναπτύχθηκαν κατά την συγγραφή άρθρου σχετικά με την αλιεία στην μεσαιωνική Υεμένη: Roxani Eleni Margariti “The Rasulids and the Bountiful Sea: Marine Resources, State Control and Maritime Culture in the Southern Red Sea and the Gulf of Aden,” Der Islam 98 (2021): 69–99.

Το περιεκτικό άρθρο του Karl H. Dannenfeldt, “Ambergris: The Search for its Origin,” Isis 73 (1982), 382–397, αποτελεί μελέτη αναφοράς πάνω στην ιστορία των ιδεών σχετικά με την προέλευσης της άμβρας.

Για τις κλασσικές μεσαιωνικές Αραβικές πηγές που ασχολούνται με την φύση και την προέλευση της άμβρας υπάρχει τώρα η εξαιρετική μελέτη του Thierry Buquet, “De la pestilence à la fragrance: l’origine de l’ambre gris selon les auteurs arabes,” Bulletin d’etudes orientales 64 (2016), 113–133. Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η επισκόπηση και των πηγών και της μέχρι τώρα βιβλιογραφίας πάνω στο θέμα.

Για την εισαγωγή της άμβρας στα materia medica της Μεσογείου μετά τις Αραβο-Ισλαμικές κατακτήσεις, δείτε τη δουλειά της Anne McCabe, “Imported materia medica, 4th-12th Centuries and Byzantine Pharmacology,” in Byzantine Trade, 4th-12th Centuries: the Archaeology of Local, Regional and International Exchange, edited by Marlia Mundell Mungo, 273–296.  Surrey: Ashgate, 2009. 

Για την άμβρα και την ιστορία της χρήσης της στην σύγχρονη αρωματοποιια, δείτε το βίβλίο του Christopher Kemp, Floating Gold: A Natural (and Unnatural) History of Ambergris (University of Chicago Press, 2012). 

Οσον αφορά την σχέση ανθρώπων και φαλαινών και στην αδελφότητα των φαλαινοθηρικών της νεώτερης ιστορίας, είναι δύσκολο να ξεπεραστεί το γοητευτικό και βαθυστόχαστο μυθιστόρημα του Herman Melville’s Moby Dick. Αξίζει να συνοδεύσει κανείς την ανάγνωσή του με ακρόαση του σε audio book. Η θεατρικότητα και ποιήση του κειμένου μαζί με την βαθιά ενασχόληση με τα θαύματα της θάλασσα και την (κυρίως ανδροκεντρική) ανθρώπινη ψυχολογία παραπέμπουν στον Ομηρο αλλά και σε τόσους άλλους σταθμούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Για την θαλασσινή λογοτεχνία και μυθοπλασία του μεσαιωνικού Ινδικού Ωκεανού και του Ισλαμικού Κόσμου, μπορεί κανείς να ξεκιήσει από την ανθολογίες του 10ου αιώνα που τιτλοφορούνται Χρονικά της Κίνας και της Ινδίας και Τα Θαύματα της Ινδίας και αποδίδονται στους Άμπου Ζέιντ αλ-Σιράφι και Μπουζούργκ Ιμπν Σαχριάρ αντίστοιχα. Το απόσπασμα που παραθέτω στην αρχή της ανάρτησης προέρχεται από την Αγγλική μετάφραση του πρώτου από τον Tim Macintosh Smith.    

Το δεύτερο απόσπασμα της εισαγωγής προέρχεται από το Βιβλίο των Παράξενων Τεχνών και Τερπνών ΟπτασιώνΒιβλίο των Παράδοξων), ένα κοσμογραφικό και γεωγραφικό κείμενο του 11ου αιώνα ανώνυμου Αιγύπτιου συγγραφέα. Μετάφραση και εκτενής σχολιασμός έχουν δημοσιευτεί εξαιρετικά από τους Yossef Rapoport and Emilie Savage-Smith στο An Eleventh-Century Egyptian Guide to the Universe: The Book of Curiosities (Brill, 2014).  Πρόκειται για ένα θαυμάσιο κείμενο, ιδιαίτερα πλούσιο σε γνώσεις και μυθοπλασία για τη θάλασσα.